Ciekawostki o walerianie

Kozłek lekarski (Valeriana officinalis) to dobrze znana waleriana, jest jedną z najpopularniejszych roślin w medycynie ludowej. Do tej pory ta roślina jest chętnie stosowana głównie ze względu na swoje właściwości nasenne oraz rozluźniające.

Kozłek lekarski należy do rodziny kozłkowatych. Jest ziołem pochodzącym z Azji oraz Europy, ale można go również spotkać w Ameryce Północnej. Surowce wykorzystywane w medycynie pochodzą głównie z upraw. Z wyglądu niepozorna roślina o białych kwiatach skrywa swoją zdrowotną moc w korzeniach i kłączach. Co ciekawe, kozłek był stosowany już w starożytności, a wzmianki o nim pojawiły się już u Hipokratesa. W Rzymie i Grecji był nazywany „phu”. W Polsce pierwsze informacje o stosowaniu tej rośliny pojawiły się w XV wieku. Zdrowotne właściwości zioło zawdzięcza głównie dzięki kilku związkom:

• Jako pierwszy poznano olejek obecny w surowcu, który zawiera kwas walerianowy, kwas izowalerianowy i kwas mirystycynowy, a także estry tych kwasów z eugenolem, izoeugenolem i borneolem
• W olejku znajdują się również związki z grupy terpenów: borneol, kamfen, cyneol, cymen, kamfora, fenchon
• W późniejszym czasie odkryto kolejne związki, czyli walepotriaty, do których zaliczają się: triestry irydoidowe o specyficznej strukturze oraz pochodne irydianu, takie jak waltrat, acetowaltrat, dihydrowaltrat i izohydroksydihydrowaltrat
• Seskwiterpeny to stabilne i nielotne składniki olejku, wśród których dominują kwas walerenowy, kwas hydroksywalerenowy, acetoksywalerenowy oraz kwas 3β- i 4β- epoksywalerenowy, a także waleranon, maaliol i walerianol (alkohole)

Zastosowanie
Roślina jest znana przede wszystkim ze stymulacji mózgu do produkcji kwasu gamma-aminomasłowego (GABA). To związek, który wycisza sygnały i bodźce odbierane przez komórki nerwowe, wspomagając uczucie relaksu. Dzięki temu wyciąg z kozłka lekarskiego poprawia jakość snu u osób cierpiących na bezsenność warunkowaną napięciem oraz nadmiernym pobudzeniem nerwowym, co zostało dowiedzione przez niemieckich naukowców na próbie 202 osób. Podobne badania nad związkiem waleriany z leczeniem bezsenności były jednak prowadzone wielokrotnie począwszy od 1977 roku. To jednak nie jedyna, ceniona właściwość tej rośliny:

• Waleriana jest powszechnie stosowana na obniżenie poziomu stresu
• Preparaty z kozłkiem lekarskim nie powodują zmniejszenia uwagi oraz wydłużenia czasu reakcji, dlatego są polecane do poprawy koncentracji
• Waleriana wpływa na wydajne wstępne trawienie węglowodanów, a także lepsze formowanie kęsów w skutek pobudzenia wydzielania śliny zawierającej enzym amylazę
• Działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie skutkuje zmniejszeniem poziomu bólu miesiączkowego

Ciekawostki naukowe
Mimo tego, że kozłek lekarski jest znany od wieków, ciągle prowadzone są nad nim nowe badania. Odkrywane są kolejne możliwości zastosowania waleriany.

• Obecnie prowadzone są badania na temat działania waleriany w stanach lękowych,
• Odkryto, że waleriana wspólnie z dziurawcem zwyczajnym może oddziaływać pozytywnie w leczeniu objawów depresji,
• Ostatnie badania wskazują, że stymulację OUN powodują także obecne w walerianie flawonoidy – hesperydyna i 6-metyloapigenina.

Kozłek lekarski znakomicie sprawdzi się nie tylko podczas problemów ze snem. To wszechstronna roślina, która przynosi mnóstwo korzyści zdrowotnych, o któ-rych często nawet się nie wie! ✤